Kim jest Developer Baz Danych?

Szukając odpowiedniego narzędzia do analizy i prezentacji danych, z pewnością natrafimy na szeroki wachlarz produktów dostępnych na rynku Business Intelligence. W ostatnim raporcie Gartnera dotyczącego analizy narzędzi rynku BI, w którym bierze się pod uwagę kompletność wizji i zdolność do jej realizacji, na pozycji lidera uplasowały się trzy produkty: Microsoft BI, Tableau i Qlik. W tym artykule pragnę przedstawić narzędzia platformy Qlik: Qlik View oraz Qlik Sense, które na rynku polskim wdrażane są już od wielu lat, a z obserwacji śmiem twierdzić, że przyjmują się u nas znacznie lepiej niż system Tableau. Z punktu widzenia managera są one zdecydowanie bardziej wygodne – zarówno w mniejszych, jak i dużych organizacjach. Excel vs Qlik – dwa różne światy analizy Dla wielu managerów Excel stanowi obecnie jedyne lub przynajmniej najważniejsze narzędzie analizy. Połączony z PowerPointem jest wykorzystywany do prezentacji danych w trakcie zebrań i spotkań firmowych czy biznesowych. Czy jednak możliwości, jakie daje Excel, są w stanie w pełni zaspokoić rosnącą potrzebę informacji? Trzeba przyznać, że nie jest łatwo zaobserwować w nim zmienności danych według jakiegoś interesującego nas wymiaru, wzajemnych powiązań, nie mówiąc już o drążeniu  i uszczegółowieniu według określonych obszarów poddawanych analizie (chociaż jest to możliwe, więcej na ten temat tutaj). Excel nadal może stanowić źródło danych, jednak warstwa prezentacji w nowoczesnych narzędziach BI nabiera nowego, szczególnego znaczenia. Dzięki wdrożeniom narzędzi Qlik tradycyjnie przygotowane prezentacje PowerPointowe zastępowane są przez dynamiczne kokpity menedżerskie prezentowanych w przeglądarce, na tablecie lub w smartfonie. Zautomatyzowanie procesu przygotowania i prezentacji danych, zwizualizowanie powiązań między nimi oraz swobodna eksploracja stanowi znaczącą wartość dodaną w firmowych analizach i raportowaniu. Narzędzia Qlika pozwalają wyeksportować dane do Excela lub PowerPointa. Możliwe jest nawet bezpośrednie tworzenie tzw. stories, czyli historii powstałych ze zrzutów ekranu poszczególnych obiektów, połączonych z własnym komentarzem, obejmujących analizę danego zagadnienia w celu jego przejrzystej prezentacji. Data Discovery Firma Qlik została założona w Szwecji w 1993 roku, a obecnie ma siedzibę w Radnor (Pensylwania, USA). Przez te lata rozwijała i rozwija produkt klasy Business Intelligence o nazwie QlikView, a od 2014 roku także Qlik Sense. Z rozwiązań tych korzysta około 39 000 klientów na całym świecie, wspieranych przez ponad 1 700 firm partnerskich w ponad 100 krajach, w tym także przez Inetum. Od początku wizją firmy Qlik było tworzenie oprogramowania intuicyjnego, zbliżonego w działaniu do pracy ludzkiego umysłu. Z pewnością można powiedzieć, że określenie „Data Discovery”, które zaczyna w świecie analizy zyskiwać na popularności, mocno zakorzenione jest w produktach Qlika. Jest to odkrywanie informacji poprzez drążenie danych i ich asocjację. Poznaj całą historię swoich danych, czyli parę słów o asocjacji Opatentowany silnik asocjacyjny Qlika (QIX) dostarcza użytkownikowi informacje skojarzone ze sobą, generowane ad hoc z uwzględnieniem dokonanych selekcji. Poprzez intuicyjne „wklikiwanie się” w dane użytkownik może zawęzić obszar analizy (tabele, wykresy, KPI, filtry, mapy) by zobaczyć, co jest ze sobą powiązane i co z czego wynika. Naszą analizę możemy rozpocząć w dowolnym miejscu i przejść dalej do dowolnego innego zakresu danych. Silnik asocjacyjny automatycznie zarządza relacjami między danymi, prezentując również informacje na polach dostępnych filtrów w trzech kolorach: zielonym, białym i szarym. Wybrane przez użytkownika pozycje podświetlone są na zielono, pozycje powiązane z tym wyborem pozostają białe, a pola niepowiązane z daną selekcją są szare. Ta informacja pomaga użytkownikowi w prowadzeniu kolejnych zawężeń. Tym charakteryzują się oba produkty Qlika: QlikView i Qlik Sense. Warto tutaj dodać, że zawężanie przez użytkownika nie musi odbywać się jedynie na filtrach, lecz również na obiektach typu: tabela, wykres, mapa.     Podstawowe kolory prezentujące asocjacje między danymi: zielony, szary i biały Ponadto silnik Qlika i otwarte API pozwalają na wyświetlenie obiektów analizy na portalu firmowym, stronach internetowych czy w aplikacjach webowych. Przygotowanie analizy, udostępnienie przez przeglądarkę, bezpieczeństwo danych Źródłem danych dla narzędzi Qlik mogą być bazy danych, systemy zewnętrzne, pliki płaskie (m.in. Excel, CSV), dane pochodzące z Internetu czy z portali społecznościowych. Użytkownik lub developer przygotowuje tzw. aplikacje z procesem zasilania modelu danych oraz z warstwą ich wizualizacji. Aplikacja może zawierać wiele arkuszy z tabelami prostymi lub przestawnymi, wykresami, wskaźnikami KPI, mapami. Tak przygotowana może zostać następnie udostępniona przez przeglądarkę szerszemu gronu odbiorców. Istnieją również mechanizmy bezpieczeństwa w dostępie do aplikacji lub określonych zawartych w niej danych (tzw. Section Access). Istnieje możliwość kontroli uprawnień użytkowników nawet do pojedynczego pola w tabeli. Analiza In-memory, czyli szybko w pamięci RAM Standardem dla narzędzi klasy Business Intelligence staje się procesowanie analiz In-memory, czyli w pamięci operacyjnej RAM komputera. Jest to na dzień dzisiejszy najszybsza metoda przetwarzania danych. Każda aplikacja udostępniona w Qliku podczas swojego przeładowania pobiera wszystkie dane określone w modelu. Jest ona wraz z tymi danymi lokowana w pamięci RAM, co pozwala na wydajną analizę nawet dużych zbiorów danych oraz skomplikowanych obliczeń. Istotnym zatem staje się rozmiar dostępnej pamięci operacyjnej. Przegląd rozwiązań IT firmy Qlik Qlik dostarcza wiele rozwiązań dla wspierania analizy danych. Dwa główne produkty to QlikView i Qlik Sense dostarczany w wersji Desktop, Cloud, Enterprise lub jako Analytics Platform. Te narzędzia mogą być wzbogacone o usługi NPrinting (automatyczne generowanie raportów i dystrybucja w znanych formatach plików, m.in. PDF, XLSX, HTML) oraz DataMarket (dostęp do danych publicznych takich jak kursy walut, dane demograficzne, ekonomiczne, społeczne, pogodowe).   Struktura narzędzi Qlik – materiały marketingowe producenta   Qlik Sense Desktop – darmowa aplikacja pod Windowsa, pozwalająca użytkownikowi z łatwością tworzyć analizy i eksplorować dane, jednak bez możliwości ich dalszego udostępniania. Qlik Sense Enterprise – pełna funkcjonalność Qlik Sense pod pracę na serwerze (dostęp przez przeglądarkę), dostosowana do potrzeb indywidualnych, grupowych lub organizacyjnych. Qlik Sense Cloud – oferuje funkcjonalność Qlik Sense w chmurze, tworzenie aplikacji, udostępnianie innym użytkownikom, analiza poprzez ulokowanie zasobów na zewnętrznym serwerze. Qlik Analytics Platform – platforma programistyczna z silnikiem asocjacyjnym Qlika z możliwością tworzenia własnych wizualizacji udostępnianych na stronach internetowych. QlikView – usługi serwerowe oraz aplikacja desktopowa pod Windows (w tym darmowy Personal Edition), pozwalająca na tworzenie zaawansowanych kokpitów menedżerskich, dostępnych w pełnej wersji z poziomu przeglądarki dla wielu użytkowników. Ograniczeniem Personal Edition jest brak możliwości udostępnienia przygotowanej aplikacji osobom trzecim.   Przykładowy kokpit menedżerski w QlikView.   QlikView vs Qlik Sense Responsywność i mobilność QlikView to dojrzałe i zaawansowane narzędzie analizy danych. Ma jednak swoje ograniczenia, takie jak np. brak responsywności. Jest to cecha, która automatycznie dostosowuje rozmiar obiektów (np. wykresów, tabel) do rozmiaru ekranu urządzenia, na którym są wyświetlane. Szczególnie dotyczy to urządzeń mobilnych. Niestety QlikView jest „sztywny”. Jeśli dana aplikacja powinna być również prezentowana na urządzeniach mobilnych musi być zduplikowana i zmodyfikowana do oczekiwanych rozmiarów. Qlik Sense natomiast jest nowym i dynamicznie rozwijającym się produktem pisanym w standardzie HTML5. Tworzone aplikacje są responsywne, wspierające analizę przez dotyk na urządzeniach mobilnych. Qlik Sense jest odpowiedzią na konkurencyjny produkt Tableau, który posiada możliwość responsywności. Wielowymiarowe analizy  QlikView umożliwia przetwarzanie informacji z wykorzystaniem wielowymiarowych baz danych, tzw. systemy OLAP (z ang. On-Line Analytical Processing). Takiej funkcjonalności nie posiada natomiast Qlik Sense. Narzędzia OLAP są często używane do wykonywania analiz trendów sprzedaży, czy też analiz finansowych (hurtownia danych).  Self-service Tworzenie aplikacji w QlikView wymaga wcześniejszego przygotowania. Najczęściej wdrożenia tego systemu prowadzone są przez partnerów Qlika. Qlik Sense został stworzony z myślą o samoobsłudze w tworzeniu przez użytkownika kokpitów analitycznych. Tworzenie obiektów metodą „przeciągnij i upuść” jest intuicyjne. Również dołączanie nowych źródeł (plików płaskich) i tworzenie modelu połączonych ze sobą danych nie powinno być problematyczne. Przy bardziej zaawansowanych potrzebach wizualizacji danych, których w standardzie Qlik Sense (jeszcze) nie oferuje, istnieje możliwość dołączenia własnych obiektów lub przygotowanych przez innych (pisanych w JavaScript). Najczęściej te prace wykonują deweloperzy firm partnerskich.   Przykładowy kokpit menedżerski w Qlik Sense   Rozbudowa systemu Często pojawia się potrzeba rozbudowy standardowej wizualizacji. W QlikView jak i w Qlik Sense istnieje taka możliwość. Z tą różnicą, że Qlik Sense daje duże wsparcie przy tego typu pracach, , gdyż całe to narzędzie skupia się na wizualizacjach. Z kolei QlikView umożliwia na manipulowanie danymi poprzez skrypty, stąd częściej jest wykorzystywane przez osoby techniczne. Narzędzia Qlika prócz swoich standardowych obiektów są otwarte na płynną adaptację obiektów przygotowanych przez środowisko deweloperskie. Sprawdź: https://developer.qlik.com/ Otwarte API – osadzanie obiektów na własnych stronach internetowych Qlik Sense pozwala na udostępnianie obiektów oraz funkcjonalności silnika asocjacyjnego „na zewnętrz”. Możemy osadzać różne obiekty (tabele, wykresy) na firmowym portalu, stronie internetowej czy w innym systemie webowym oraz korzystać z dynamicznej analizy również w tych zewnętrznych obszarach. Qlik w Polsce  Na początku 2021 roku przeprowadziliśmy badanie wśród użytkowników różnego rodzajów systemów analityczno-raportowych typu Business Intelligence, podstawie których stworzyliśmy raport Wykorzystanie narzędzi klasy Business Intelligence w Polsce. Choć narzędzia tego typu są coraz bardziej popularne, wśród ankietowanych jedynie 21% korzystało z Qlika (zarówno QlikView, jak i Qlik Sense), w przeciwieństwie do Excela, z którego korzystało aż 53% badanych.  Wśród głównych powodów, których firmy nie decydują się na wdrażanie rozwiązań Business Intelligence są brak budżetu, bak wystarczającej ilości danych do analizy, brak odpowiednich specjalistów w organizacji lub po prostu brak wiedzy jak się zabrać za wdrożenie.  Z doświadczenia wdrożeniowego Ktoś kiedyś powiedział, że „Business Intelligence to dostarczanie właściwych danych właściwym ludziom o właściwej porze, by podjęli właściwe decyzje”. Narzędzia Qlika od swoich podstaw były tworzone by spełniać te funkcje. Są interakcyjne, nie statyczne. To wyróżnia je na rynku systemów Business Intelligence. Bogata wizualizacja, asocjacyjność danych, otwarte możliwości rozbudowy sprawiają, że Qlik świetnie dostosowuje się do zmieniających potrzeb biznesowych informacji. Prócz dostępnych narzędzi kluczowym staje się użytkownik końcowy, dla którego mają być one użyteczne. Qlik Sense zachęca takich użytkowników do rozpoczęcia pracy z systemem samodzielnie, z możliwością tworzenia własnych kokpitów menedżerskich. Wprowadzenie systemu do firmy łączy się jednak z usługą wdrożeniową.  QlikView jest z kolei preferowany przy potrzebach analizy metodyką DAR (Dashboard >> Analysis >> Reporting), czyli od informacji zagregowanych po analizę i raportowanie. Na początku wdrożenia firmy przedstawiają nam obecny proces przygotowania raportów, prosząc o przeniesienie i zautomatyzowanie w narzędziu QlikView. Gdy ten etap zostanie zakończony, często po „zaprzyjaźnieniu się” z nowym narzędziem, naturalnie pojawiają się kolejne potrzeby wzbogacenia analiz z wykorzystaniem możliwości, jakie daje Qlik. Bardzo ważne jest, by dane w analizach były godne zaufania. Co z tego, że system ma możliwości wspaniałej prezentacji danych, jeśli użytkownik dostaje je niewłaściwie przetworzone. Doświadczony zespół wdrożeniowy oraz osoby ściśle współpracujące po stronie klienta winny dbać o proces przepływu danych i ich jakości. Natomiast dzięki wdrożeniu narzędzia analitycznego nie rzadko sam użytkownik staje się „strażnikiem czystości danych”, gdyż potrafi zauważyć w analizach takie sytuacje, które okazują się przyczyną błędu ludzkiego na etapie wprowadzania danych źródłowych.